1964 yılında İzmit’te doğan Muhammet Şengöz, Türkiye’nin çağdaş karikatür ve özgün baskı pratiğinde, hem teknik birikimi hem de toplumsal duyarlığıyla öne çıkan isimlerinden biridir. 1987’de Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü’nden mezun olan sanatçı, aynı kurumda yüksek lisans ve sanatta yeterlik (sanatta yeterlik / Profiency in Art) derecelerini tamamlamış; yüksek lisans tezinde tahta baskı (wood printing) teknikleri, sanatta yeterlik tezinde ise Türk gravür (etching) sanatçıları üzerine (Türkiye'de Yüksek Oyma-Basma Tekniği ile Eser Veren Sanatçılar) yoğunlaşmıştır.

Bu akademik arka plan, Şengöz’ün çizgiyle kurduğu ilişkiyi yalnızca “mizah” ekseninde değil, baskı resmin tarihsel ve teknik ufku içinde düşünmesine olanak tanır. Hem karikatür hem baskıresim alanında ulusal ve uluslararası yarışmalarda 66 ödül kazanmış olması, bu iki disiplin arasında kurduğu geçişken dilin ne kadar geniş bir karşılık bulduğunu gösterir.

Uzun yıllar Özgür Kocaeli gazetesinde yürüttüğü “Çizdimgitti” adlı günlük karikatür köşesi, sanatçının çizgisini geniş bir yerel kamuyla buluşturmuş; bu köşedeki üretimlerinin bir bölümü, 2003’te aynı adla kitaplaştırılmıştır.

17 Ağustos 1999 depremi sonrasında çizdiği karikatürleri topladığı “Orada kimse var mı!.. Deprem Karikatürleri” (2001) ise, Türkiye’de travma, yas ve mizah ilişkisini tartışmaya açan erken örnekler arasındadır.

Sanatçı, deprem deneyiminin “sözün donduğu” bir anda kendisini yeniden kâğıt ve kaleme yönelttiğini, çizdikçe hem kendi nefes aldığını hem de izleyende bir tür rahatlama etkisi gördüğünü dile getirir.

Şengöz’ün karikatür ve desen dünyası, gündelik hayat, toplumsal hafıza, kimlik ve ötekileştirme gibi eksenlerde dolaşır. Kendi anlatımına göre, gençlik döneminde maruz kaldığı “ötekileştirilme” deneyimleri, onu çizgiyle ifade etmeye yöneltmiş; çizgi, bir noktadan sonra yalnızca bir meslek değil, “ben de varım” deme biçimine dönüşmüştür.

Bu nedenle Şengöz’ün işleri, klasik anlamda “gülmece” üretmekten çok, mizahı eleştirel düşünce için bir araç olarak kullanan bir çizgiye sahiptir.

Teknik açıdan bakıldığında sanatçı; karikatürlerinde yalın, net ve okunaklı bir çizgi tercih ederken, baskı resim ve desenlerinde malzemenin “direncini” ve “akıcılığını” birlikte kullanır. Schneidertempel Sanat Merkezi’nde 12 Ekim 2023’te açılan “Halite-i Ruhiye” sergisi, bu yaklaşımın karakteristik bir örneğidir: Sergi, adını “ruh hali” kavramından alır ve kâğıt üzerine suluboya, mürekkep, ecoline gibi akışkan malzemelerle üretilmiş desenlerden oluşur; bu malzemeler, insan ruhunun değişken ve kaygan hallerini yansıtmak üzere seçilmiştir.

Sanatçının çizgisi, Türkiye karikatür geleneğinin politik ve toplumsal eleştiriye açık damarına yaslanmakla birlikte, açık didaktizmden kaçınır. Karikatürlerindeki ironi çoğu zaman tek bir “espri”ye indirgenmez; bir sahne hissi, bir ruh durumu ya da gündelik hayattan sızan küçük bir jest üzerinden ilerler. Bu yönüyle Şengöz, karikatürü hem düşünsel hem duygusal yoğunluğu yüksek bir görsel dil olarak kullanan kuşağın önemli temsilcileri arasında yer alır. Aydın Doğan Uluslararası Karikatür Yarışması’nda aldığı başarı ödülleri ve Yeşilay Uluslararası Karikatür Yarışması gibi platformlardaki seçkiler, bu çizginin uluslararası ölçekte de görünür olduğunu kanıtlar.

Kitap üretimi, sanatçının pratiğinde ayrı bir eksen oluşturur. Farklı dönemlerde yayımlanan “Karikatürler”, “Orada Kimse Var mı!”, “Çizdimgitti” ve “Aşk Çizisi” başlıklı albümler, hem gazete okuruyla kurduğu ilişkiyi kalıcılaştırır hem de çizgisel belleğini kuşaklar arası aktarım için somutlaştırır.

Bu albümlere ek olarak, çeşitli edebiyat ve kültür dergilerinde (özellikle Cumhuriyet Kitap, Notos ve Yemek ve Kültür) karikatür ve illüstrasyonları yer alır; metinle görüntü arasındaki ilişkiyi, çizgiyi metnin karşısına değil yanına yerleştiren bir yaklaşımla kurar.

Eğitim alanında da etkin bir rol üstlenen Şengöz, İstanbul Topkapı Üniversitesi Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi’nde Dr. Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta; karikatür ve baskı resim birikimini, yeni kuşak tasarımcılara aktarmaktadır.

1990’lardan itibaren Kocaeli’nde Fikret Mualla Resim Atölyesi’nde güzel sanatlar fakültelerine öğrenci yetiştirmesi, onun eğitmen-sanatçı kimliğinin erken ve süreklilik gösteren bir parçasıdır.

Muhammet Şengöz’ün işleri; Aydın Doğan Vakfı’nın dijital koleksiyonları, Yeşilay Uluslararası Karikatür Yarışması galeri seçkileri ve farklı uluslararası platformlarda dolaşımda olan karikatürleriyle, hem yerel hem küresel izleyiciye ulaşmaktadır.

Sanatçının üretimi, Kocaeli kökenli bir çizgi sanatçısının, Türkiye’nin ve dünyanın güncel meselelerine mizah, eleştiri ve görsel yoğunluğu aynı anda taşıyan bir dille nasıl müdahil olabildiğini gösteren nitelikli bir örnek olarak okunabilir.